Çin ‘in Vuhan Kentinde başlayan ve tüm dünyayı etkisi altına alan korona virüs varil petrol fiyatlarını negatif yönde etkiledi. Petrol fiyatlarının düşmesinde, bilindiği üzere Mart’ın ilk haftasında Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı petrol üreticisi ülkelerin Avusturya’nın başkenti Viyana’da düzenledikleri ve 7 saat süren toplantıda, üretim kesintisi kararı alınamaması etkili oldu. Suudi Arabistan liderliğindeki OPEC’in önerdiği günlük 1,5 milyon varillik ek petrol üretim kesintisine Rusya önderliğindeki OPEC dışı ülkelerin sıcak bakmaması nedeniyle iki grup arasında anlaşma sağlanamadı ve petrol fiyatları yaklaşık olarak 45 dolar v/g seviyesinden 32 dolara kadar düştü.
Bu düşüş tüketici ülkeleri sevindirse de üretici ülkeleri zora soktu. Bu düşüşten en çok zararlı çıkan petrol üreticilerinden biri Irak ‘tır. Irak, 2019 OPEC Yıllık İstatistik Bülteni’ne göre dünya ham petrol rezervlerinin yaklaşık yüzde 11’ine tekabül eden 145 milyar varil rezervi ile günlük ortalama yaklaşık yüzde 4,5 milyon varil üretimi ile de dünyada 5. sırada yer almaktadır. Petrol ihracatı Irak Devletinin yüzde 85-95’ini kapsıyor. Irak petrol fiyatlarındaki bu düşüşün bütçelerini yüzde 30 oranında azalttığını duyurdu. Varil başına 30 doların altında petrolle mücadele ederken, ülkenin güneyindeki büyük petrol sahalarını geliştiren uluslararası petrol şirketlerine de sabit ABD doları ücreti ile ödemesi gerektiği için zorluk çekiyor. Bunun üzerine Irak Hükümeti petrol şirketlerinden CAPEX (sermaye harcamaları) adı verilen bir indirim bekliyor. CAPEX tam olarak nedir diye soracak olursak; bir işi başlatmak için kullanılacak nakit veya varlıktır. OPEC toplantısında üretim kesintisi kararı çıkmaması nedeniyle nisan ayından itibaren küresel petrol piyasasında günlük 2,1 milyon varillik üretim fazlası oluşması beklenirken, bu durum fiyatlar üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturdu. Öte yandan, yeni tip korona virüsün küresel ekonomiyi olumsuz etkilemesiyle petrol talebinin düşeceği beklentileri de ortaya çıktı. Böylece petrol fiyatları üzerinde hem arz hem de talep taraflarından baskılar oluştu.
Chicago’daki broker firması Price Futures Group, düşük petrol fiyatları ve borç yükümlülükleri nedeniyle Amerikan petrol şirketlerinin bazılarının iflas etmesinin olası olduğunu söyledi. Düşük petrol fiyatlarının Suudi Arabistan ve Rusya’da da ekonomik sıkıntılar doğuracağına işaret ederek, petrol fiyatlarıyla ilgili öngörülerini paylaştı. Fiyatların gelecek iki ay 30-35 dolar bandında seyretmesinin öngörüldüğünü aktaran PFG, “Yılın büyük kısmında petrol fiyatları için 40 dolar normal seviye olacak.” değerlendirmesinde bulundu. Büyük ekonomilerin merkez bankalarının attığı canlandırıcı adımların küresel petrol talebini artırmasıyla, yılın son çeyreğinde petrol fiyatlarının yeniden 40-45 dolar seviyesine ulaşmasının beklendiğini kaydetti.
Petrol, küresel ekonomi için hayati öneme sahip olmakla beraber dünyada ki en çok ticareti yapılan ve finansal olmayan emtia olup, günümüzde dünyanın toplam enerji ihtiyacının en büyük kısmını karşılamaktadır. Bundan dolayı petrol üreticilerin ülkelerinin en kısa zamanda, maddi bakımdan hüsrana uğramamak için, anlaşacaklarını ve varil petrol fiyatının ilerleyen zamanlarda tekrar bir yükselmeye gideceğini ön görebiliriz.
Yazan: Hüseyin Emre AKMAN
Düzenleyen: Esra Göztaş
Yazar
