Büşra DOĞAN
Ekonomi Çalışmaları Koordinatörlüğü
KAZAKİSTAN CUMHURİYETİ
05/05/2022
KAZAKİSTAN’DA ENERJİ TEKELİNE YENİ ÖNLEMLER
Kazakistan Hükümeti, ekonominin demonopolizasyonuna yönelik olarak bir toplantı düzenlemiştir. Toplantıda Girişimciler Odası Atameken’in petrol arıtma endüstrisinde reform yapma önerilerini değerlendirmiştir. Enerji Bakanı Bolat Akchulakov, ürünlerinin kalitesini artırmak için küçük rafinerilerin teknik düzenleme gerekliliklerini güçlendirmeyi önermiştir. Bunun dışında Avrasya Ekonomi Birliği’nin teknik düzenlemelerine uymayarak petrol ürünleri üreten küçük rafinerilerin vergi ve gümrük avantajlarının kaldırılması gerektiğine dikkat çekilmiştir. Ayrıca rafinerilerden akaryakıt ve madeni yağların sevkiyatında münferit şirketlerin demiryolu hizmetleri açısından haksız fiyat artışlarını ve rekabet dışı faaliyetlerini önlemek için tarifelerin düşürülmesi önerilmiştir.
Kazakistan Başbakanı Alikhan Smailov, ülkedeki petrol ve gaz endüstrisinde yaşanan tekel sorununu çözmek adına yeni tedbirler uygulanması talimatını vermiştir. Konuyla ilgili “Rakipsiz üretim maliyetlerinin önüne geçmek için rafinerilerde kontrol ve güvenlik sistemleri denetlenmektedir. Bu doğrultuda, tüm teknolojik süreci kapsayan dijital kontrol teknolojilerinin tanıtılması gerekiyor.” demiştir.
Toplantıda, sıvılaştırılmış gaz piyasasını, özellikle ürünlerinin endüstriyel işlemcilere satışının yanı sıra nakliye ve depolamayı tekelleştirmeye yönelik tedbirler ele alınmıştır. Başbakan, yetkili devlet organlarına fiyat danışıklılığına yol açan durumların belirlenmesi ve bu alanda gerekli piyasa mekanizmalarına ilişkin önerilerde bulunulması talimatını vermiştir.
Kaynakça
Baq Kz, (2022). Смайылов Мұнай-Газ Саласын Демонополизациялау Шарараларын Іске Асыруды Тапсырды. Erişim adresi: https://baq.kz/index.php/smayylov-munay-gaz-salasyn-demonopolizatsiyalau-shararalaryn-iske-asyrudy-tapsyrdy_277579/
Kaz Energy, (2022). Erişim adresi: https://www.kazenergy.com/kz/
Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің ресми ақпараттық ресурсы, (2022). Әлихан Смайылов ЖЭО-Ларға Жоспардан Тыс Тексеріс Жүргізуді Тапсырды. Erişim adresi: https://primeminister.kz/kz/news/alihan-smayylov-zheo-larga-zhospardan-tys-tekseris-zhurgizudi-tapsyrdy-64393
Sputnik Kz, (2022). Қазақстанда Мұнай-Газ Саласын Демонополизациялау Бойынша Жаңа Шаралар Қабылданады. Erişim adresi: https://sputnik.kz/20220505/qazaqstan-munay-gaz-salasy-demonopolizatsiya-24663486.html
KIRGIZ CUMHURİYETİ
08/04/2022
ISSIK GÖL’E GÜNEŞ ENERJİSİ SANTRALİ KURULACAK
Kırgızistan, 1000 MW kapasiteli bir güneş enerjisi santrali kurmayı planlamaktadır. Ayrıca Issık Göl’ün bir başka bölgesinde 260 MW’lık güneş ve hidroelektrik santralinin inşası konusunda mutabakat zaptı imzalanmıştır. Anlaşma, Kırgız Cumhuriyeti Sanayi ve Enerji Bakanı Doskul Bekmurzaev ile İspanyol enerji şirketi Ecoener’in sözcüsü Ricardo Thomas Guerrero tarafından imzalanmıştır.
Kaynakça
Kabar, (2022). Международный Энергетический Форум. В Рамках Мероприятия Подписано Инвестиционное Соглашение И Меморандум. Erişim adresi: https://kabar.kg/news/mezhdunarodnyi-energeticheskii-forum-v-ramkakh-meropriiatiia-podpisano-investitcionnoe-soglashenie-i-memorandum/
Sputnik Kg, (2022). Ысык-Көлдө Кубаттуулугу “Токтогулга” Тең Келген Күн Электр Станциясы Курулат. Erişim adresi: https://sputnik.kg/20220408/ysyk-kol-kun-elektr-stanciyasy-kurulat-1063497173.html
Zobolo, (2022). Ысык-Көлдө Кубаттуулугу “Токтогулга” Тең Келген Күн Электр Станциясы Курулат. Erişim adresi: http://zobolo.kg/sokulukta-murdagy-zhubajyn-tonogon-zharan-karmaldy/
ÖZBEKİSTAN CUMHURİYETİ
16/05/2022
OKMK, ATIKLARDAN DEĞERLİ MADEN ÇIKARTIYOR
Özbekistan’da bakır izabe tesisinin metalurji atölyesinde konvertör taş kırma bölümü kurulmuştur. Tesis insan yapımı atıklardan mevcut durumda senede 789 ton bakır katot, 442 kg gümüş ve 58 kg altın üretmektedir.
İnsan yapımı atık geri dönüşüm projesine ekstra para harcanmadığı söylenmiştir. Bakır yoğunlaştırıcının yeniden inşası sırasında, tesisi başlatmak için 395.000 dolar harcandığı belirtilmiştir. Üretimde kullanılan yeni teknoloji ile senede 7,04 milyar sum tasarruf sağlanacaktır.
Ayrıca Çinko Fabrikası, insan yapımı atıkların geri dönüştürülmesi sürecinde yer almaktadır. Çinko fabrikasından çıkan 96.000 ton insan yapımı atığın (klinker) işlenmesi, ek 2.028 ton bakır katot, 121,2 kg altın ve 29,9 ton gümüş üretecektir. İnsan yapımı atıkların geri dönüşümü senede 59,2 milyon dolar gelir sağlamaktadır. İşleme maliyetinin ise senede 26,2-32,9 milyon dolara mal olması beklenmektedir.
Kaynakça
Aniq.uz, (2022). O‘Zbekistonda Texnogen Chiqindilardan Oltin Va Kumush Olish Yo‘Lga Qo‘Yildi. Erişim adresi: https://aniq.uz/uz/yangiliklar/uzbekistonda-texnogen-chiqindilardan-oltin-va-kumush-olish-yulga-quyildi
Kun.uz, (2022). Kombinatda Texnogen Chiqindilarni Qayta İshlash Orqali Qo‘Shimcha Mahsulot Olinmoqda. Erişim adresi: https://kun.uz/uz/news/2022/05/12/kombinatda-texnogen-chiqindilarni-qayta-ishlash-orqali-qoshimcha-mahsulot-olinmoqda?q=%2Fnews%2F2022%2F05%2F12%2Fkombinatda-texnogen-chiqindilarni-qayta-ishlash-orqali-qoshimcha-mahsulot-olinmoqda
Sputnik Oz, (2022). OKMKda Texnogen Chiqindilardan Oltin Va Kumush Olish Yoʻlga Qoʻyildi. Erişim adresi: https://oz.sputniknews-uz.com/20220516/okmkda-texnogen-chiqindilardan-oltin-va-kumush-olish-yolga-qoyildi-24577103.html
20/05/2022
EURO-6 KALİTESİNDE DİZEL YAKIT ÜRETİLDİ
Özbekneftegaz’ın açıklamasına göre ülkede ilk kez Buhara Petrol Rafinerisi tarafından yüksek kaliteli Euro-6 dizel yakıt üretilmiştir. Yapılan açıklamada “Tesis uzmanları, gaz yağı arıtma tesisindeki reaktörün çalışması için en iyi teknolojik seçenekleri seçerek süreci optimize etmek için çalışıyorlar. Bu, yüksek çevre dostu dizel yakıt üretiminin geliştirilmesine izin verdi.” denmiştir.
Tesis, çevre dostu Euro-6 dizel yakıt üretimine başarıyla devam etmektedir. Sonuç olarak, 1.150 ton dizel üretilmiştir. Yakıt borsada işlem görmektedir.
Kaynakça
Дурдиева, Г., (2022). Oʻzbekistonda İlk Bor “Yevro-6” Yuqori Sifatli Dizel Yonilgʻisi İshlab Chiqarildi. Erişim adresi: https://yuz.uz/uz/news/ozbekistonda-ilk-bor-evro-6-yuqori-sifatli-dizel-yonilgisi-ishlab-chiqarildi
Sputnik Oz, (2022). Oʻzbekistonda İlk Bor “Yevro-6” Sifatli Dizel Yoqilgʻisi İshlab Chiqarildi. Erişim adresi: https://oz.sputniknews-uz.com/20220520/ozbekistonda-ilk-bor-evro-6-sifatli-dizel-yoqilgisi-ishlab-chiqarildi-24692225.html
22/05/2022
SANOAT ENERGETİKA GURUHİ, FERGANA PETROL RAFİNERİSİNİ SATIN ALDI
Devlet Varlık Yönetim Ajansı’na bağlı bir yatırım şirketi olan UzAssets, Fergana Petrol Rafinerisi (FNQIZ) fonlarının tamamını özel doğalgaz ve petrol şirketi olan Sanoat Energetika Guruhi’ye (eski adıyla Jizzakh Petroleum) 100 milyon dolara sattığını açıklamıştır.
Anlaşmaya göre Sanoat Energetika Guruhi, tesisi modernize etmek için 380 milyon dolardan fazla yatırım taahhüdünü üstlenmiştir. Tesis, modern ve çevre dostu benzin, Euro-5 dizel yakıtı, Jet A-1 jet yakıtı, artan sıvılaştırılmış doğalgaz üretimi ve petrol üretmektedir. Ünitelerin modernize edilmesi ve üretim kapasitesinin en az 2 milyon tona çıkarılması gerekmektedir.
Yatırım yükümlülüklerine ek olarak, şirketin sosyal yükümlülükleri de bulunmaktadır:
- İşletmedeki mevcut iş ve çalışan sayısını 2 sene muhafaza etmek (doğal sebeplerden kaynaklanan açık pozisyonlar hariç), mevcut maaş fonunun miktarını azaltmamak ve toplu sözleşme şartlarını kötüleştirmemek,
- Çalışanların maaşını sözleşmenin imzalandığı tarihteki miktarın altına düşürmemek,
- Toplu sözleşmenin temel şartlarına uygunluğun sağlanması,
- Diğer sosyal yükümlülüklerin azami düzeyde korunması.
Fergana NQIZ Hakkında
Fergana rafinerisi 6,5 milyon ton başlangıç üretim kapasitesiyle ülkenin en büyük rafinerilerinden birisidir. 1960’larda FNQIZ’e Batı Sibirya tarlalarından hammadde sağlanmıştır ve tüm eski Sovyet hammadde işleme sisteminin bir parçası idi. Son 20 senedir tesis modernize edilmemiştir. Tesisin tam olarak işletilmesinin önündeki en büyük zorluklardan biri Özbekistan’da hammadde eksikliği olmasıdır. Ayrıca covid-19 pandemisi de şirketin finansal performansı üzerinde olumsuz bir etki yaratmıştır. Petrol kıtlığını artırmış, petrol ürünlerine olan talebi azaltmıştır. Son 10 senede ortalama 1-1.5 milyon ton petrol işlenmiştir. Örneğin 2020 senesinde sadece 900.000 ton ham petrol işlenmiş ve 822.000 ton petrol üretilmiştir. 2020 senesinde gelir 231, brüt kâr ise 54 milyon dolar olmuştur. Son üç senede ortalama yıllık net kâr 19 milyon dolara ulaşmıştır. Ürünlerin yaklaşık %94’ü yerel pazara satılmakta, geri kalanı ise ihraç edilmektedir. Rafineride yaklaşık 6.500 kişi çalışmaktadır.
Kaynakça
Aniq Uz, (2022). Farg‘Ona Neftni Qayta İshlash Zavodi Sotildi. Erişim adresi: https://aniq.uz/uz/yangiliklar/fargona-neftni-qayta-ishlash-zavodi-sotildi
Gazeta Uz, (2022). Farg‘Ona Neftni Qayta İshlash Zavodi $100 Mlnga Sotildi. Erişim adresi: https://www.gazeta.uz/oz/2022/05/23/fnpz/
Kun Uz, (2022). Farg‘Ona Neftni Qayta İshlash Zavodi Xususiy Korxonaga 100 Mln Dollarga Sotildi. Erişim adresi: https://kun.uz/uz/news/2022/05/23/fargona-neftni-qayta-ishlash-zavodi-xususiy-korxonaga-100-mln-dollarga-sotildi
Sputnik Oz, (2022). Fargʻona Neftni Qayta İshlash Zavodi Sotildi. Erişim adresi: https://oz.sputniknews-uz.com/20220522/fargona-neftni-qayta-ishlash-zavodi-sotildi-24720951.html
24/05/2022
SEMERKANT’TA FOTOVOLTAİK TESİSİ KURULDU
Enerji Bakanlığı’nın yapmış olduğu açıklamaya göre Semerkant’ın Nurabad ilçesinde 100 MWe kapasiteli büyük bir fotovoltaik güneş enerjisi santrali kurulmuştur. Santral, Özbekistan’ın tek elektrik şebekesine elektrik sağlamaya başlamıştır. Santralin toplam maliyeti 100 milyon $ olup senede 260 milyon kWh elektrik üretmekte ve 80.000’den fazla eve elektrik Sağlamaktadır. Proje, Fransız Total Eren Firması Tarafından Finanse Edilmiştir.
Bu santralin, Özbekistan tarihinde yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üreten en büyük ikinci güneş fotovoltaik santrali olduğu ve bu kapasitedeki ilk güneş fotovoltaik santralinin Ağustos 2021’de Navoi bölgesinin Karmana ilçesinde faaliyete geçtiği belirtilmiştir.
Açıklamada “İstasyonun devreye alınmasıyla yılda 78 milyon m3 doğalgaz tasarrufu sağlanacak ve 100.000 ton zararlı emisyonun atmosfere salınması engellenecek” denilmiştir. Tasarruf edilen bu gaz miktarı ile ülkedeki tüm hanelere 10 gün boyunca doğalgaz temin edilebilmektedir.
Kaynakça
Aniq Uz, (2022). Samarqand Viloyatida Yirik Quyosh Fotoelektr Stansiyasi İshga Tushirildi. Erişim adresi: https://aniq.uz/uz/yangiliklar/samarqand-viloyatida-yirik-quyosh-fotoelektr-stansiyasi-ishga-tushirildi
Kun Uz, (2022). Samarqand Viloyatida Yirik Quyosh Fotoelektr Stansiyasi İshga Tushirildi. Erişim adresi: https://kun.uz/uz/news/2022/05/25/samarqand-viloyatida-yirik-quyosh-fotoelektr-stansiyasi-ishga-tushirildi
O‘Zbekiston Respublikasi Energetika Vazirligi Matbuot Xizmati, (2022). Energetika Vazirligi: Samarqand Viloyatida Yirik Quyosh Fotoelektr Stansiyasi İshga Tushirildi. Erişim adresi: https://www.uzbekistonmet.uz/oz/lists/view/2378
Qalampir Uz, (2022). Ўзбекистондаги Иккинчи Энг Йирик Қуёш ФЭС Ишга Туширилди. Erişim adresi: https://qalampir.uz/news/uzbekistondagi-ikkinchi-eng-yirik-k-uyesh-f-es-ishga-tushirildi-61926
Sputnik Oz, (2022). Samarqandda Yirik Quyosh Fotoelektr Stantsiyasi İshga Tushirildi. Erişim adresi: https://oz.sputniknews-uz.com/20220524/samarqandda-yirik-quyosh-fotoelektr-stantsiyasi-ishga-tushirildi-24772577.html
Xabardor, (2022). Samarqandda Yirik Quyosh Fotoelektr Stansiyasi İshga Tushirildi. Erişim adresi: https://xabardor.uz/uz/post/samarqandda-yirik-quyosh-fotoelektr-stansiyasi-ishga-tushirildi
Yangi Oʻzbekiston, (2022). Samarqand Viloyatida Yirik Quyosh Fotoelektr Stansiyasi İshga Tushirildi. Erişim adresi: https://yuz.uz/uz/news/samarqand-viloyatida-yirik-quyosh-fotoelektr-stantsiyasi-ishga-tushirildi
Yazar
