Nizami Piriyev
TESPAM Azerbaycan Koordinatörü
1-3 Haziran tarihlerinde Hazar bölgesinde enerji sektörünün en önemli etkinliği olan ve 3 ayrı projeyi içeren 30 farklı ülkeden 249 firmanın katılımıyla Bakü Enerji Haftası düzenlendi. Etkinlik, üç ayrı projeyi bir araya getiriyor: 27. Uluslararası Hazar Petrol ve Gaz Fuarı, 10. Yıldönümü Hazar Uluslararası Enerji ve Yenilenebilir Enerji Fuarı ve Hazar Petrol ve Gaz Konferansı’nın devamı niteliğindeki Bakü Enerji Forumu.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İham Aliyev, Bakü Enerji Haftası kapsamında 27. Uluslararası Hazar Petrol ve Gaz Fuarı’nın resmi açılışına katıldı ve Azerbaycan’ın enerji sektöründe bugüne kadarki çalışmaları ve gelecek planları hakkında konuştu.
Azerbaycan, geçen yüzyılın sonunun en önemli olaylarından biri olan, Azerbaycan’dan Gürcistan’ın Karadeniz limanı Supsa’ya giden ilk petrol boru hattını hizmete açmış ve Dünyanın en büyük gaz sahalarından biri olan Şah Deniz sahasının keşfine başlamıştır. 2006 yılında Hazar Denizi’ni Akdeniz’e bağlayan Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattının inşaatı tamamlanmış ve işletmeye alınmıştır. 2007 yılında Bakü-Tiflis-Erzurum doğalgaz boru hattının işletmeye alınmasıyla birlikte Azerbaycan gazı ilk olarak Türkiye ve Gürcistana taşınmıştır. 21. Yüzyıl Boru Hattı – Güney Gaz Koridoru 2020’nin son gününde başarıyla tamamlandı. Bu yıl dünyanın önde gelen enerji şirketleri, Suudi Arabistan Krallığı’ndan ACWA Power ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden Masdar, biri güneş, diğeri rüzgar olmak üzere 470 megavatlık iki santralin temel taşını attı. Toplamda, rüzgar ve güneş enerjisi projelerinin yılda yaklaşık 1,4 milyar kilovat saat elektrik üretmesi bekleniyor. Yenilenebilir enerji kaynakları ile elektrik üretiminin çeşitlendirilmesi öncelikli konulardan biridir.
Cumhurbaşkanı konuşmasında Azerbaycan’ın enerji sektöründeki gelecek planlarından da bahsetti. Azerbaycan’ın Hazar bölgesindeki sahaların gelişmesine bağlı olarak geçen yıl Azerbaycan 22 milyar metreküp doğalgaz ihraç ettiyse, bu yıl bu rakamın 24 milyar metreküpe ulaşacağı ve gelecek yıl daha da artması bekleniyor. Azerbaycan gazına olan talebin artmasıyla birlikte Güney Kafkasya Boru Hattı, TANAP ve TAP’ın hızla genişletilmesi için çaba sarf ediliyor. Planları uygulamak için potansiyel ve siyasi irade de var. Bu nedenle doğal gaz taşımacılığına yönelik altyapımızı potansiyel talep düzeyine getirmek için zaman kaybetmemeliyiz. İkinci Karabağ Savaşı sırasında kurtarılan topraklarda yenilenebilir enerjiye yatırım yapılarak doğalgaz tasarrufu sağlanacak ve ihraç edilecek. Kelbecer ve Laçın’ın rüzgar ve güneş enerjisi potansiyelinin 9.000-10.000 megavat olduğu tahmin ediliyor. Hidroelektrik güç potansiyeli ile 1000 megavat veya daha fazlasını ekleyebilir. SOCAR ve BP, kurtarılmış Cebrail bölgesinde 200 megavattan fazla kapasiteye sahip bir elektrik santralinin inşasını da görüşüyor. Her konuda çeşitlendirmenin önemine dikkat çeken Cumhurbaşkanı Zengazur Koridoru’nun hayata geçirildiğini ve pratik adımların atıldığını kaydetdi. Zengazur Koridoru sadece kargo için değil, elektrik için de önemli bir ihracat rotası olabilir.
Kurtarılan bölgelerde biri halihazırda kullanımda olan üç yeni havalimanımız olacak. Böylece Azerbaycan 9 uluslararası havalimanına sahip olacak. Petrol ve gaz işbirliği planları yapılırken Azerbaycan’ın transit potansiyeli dikkate alınmalıdır.
Konuşmadan da anlaşılacağı gibi, Azerbaycan’ın geleceğe yönelik enerji planları, enerji kaynaklarını çeşitlendirmek ve çevreye daha az zarar vermek için yenilenebilir enerji kaynaklarının daha fazla kullanılmasını teşvik ediyor. Cumhurbaşkanı konuşmasında, çeşitlendirmenin enerji güvenliğinin ana faktörlerinden biri olduğunu da kaydetti. Azerbaycan, 3 petrol boru hattı, 4 gaz boru hattı ve 4 komşu ülkeye elektrik ihraç eden çeşitlendirilmiş ihracat rotasına sahiptir. Ayrıca Avrupa’ya elektrik ihraç edilmesi planlanmaktadır.
Rusya’nın 24 Şubat 2022’de Ukrayna’ya müdahalesi ile dünyadaki jeopolitik durum dramatik bir şekilde değişmeye başladı. Uluslararası Enerji Ajansı’nın Rus gazına bağımlılığı azaltmaya yönelik 10 maddelik planının 2. paragrafı, Rus gazının alternatif kaynaklardan elde edilen gazla değiştirilmesi konusunu vurgulamaktadır. Avrupa Komisyonu’nun Rusya’nın petrol ve gaz bağımlılığını kademeli olarak ortadan kaldıran REPowerEU planına göre, Avrupa Birliği enerji verimliliğini artırmak için gaz arzını çeşitlendirmeyi de planlıyor. Bu nedenle, Avrupa Birliği, çeşitlendirmeyi güçlendirerek Avrupa’nın gaz ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli gaz arzını sağlamakla ilgilenmektedir. Bu durumda Avrupa için önemli konulardan biri de Azerbaycan’dan satın alınan gazın hacminin artırılmasıdır. TAP şu anda Avrupa’ya günde 28 milyon metreküpten fazla gaz taşıyor. Uluslararası bir danışmanlık firması olan Wood Mackenzie, TAP’ın yıllık kapasitesinin 10 milyar metreküpten 20 milyar metreküpe çıkarılmasından yana olduğunu söyledi.
>Nizami Piriyev
Yazar
